Select Sloka Script in Devanagari / Telugu/ Kannada/ Gujarati /English

હરિઃ ઓમ્
ઓમ્ શ્રીરામાય નમઃ
શ્રીમદ્વાલ્મીકિ રામાયણે
સુન્દરકાણ્ડે
પ્રથમસ્સર્ગઃ

શ્લો|| તતો રાવણ નીતાયાઃ સીતાયાઃ શત્રુકર્ષણઃ |
ઇયેષપદમન્વેષ્ટું ચારણાચરિતે પથે ||1||

દુષ્કર્ષં નિષ્પ્રતિદ્વંદ્વં ચિકીર્ષન્ કર્મ વાનરઃ |
સમુદગ્ર શિરોગ્રીવો ગવાંપતિરિવાબભૌ|| 2 ||

અથ વૈડૂર્ય વર્ણેષુ શાદ્વલેષુ મહાબલઃ |
ધીરસ્સલિલકલ્પેષુ વિચચાર યથાસુખમ્ ||3||

દ્વિજાન્ વિત્રાશયન્ ધીમાન્ ઉરસા પાદપાન્ હરન્ |
મૃગાંશ્ચ સુબહૂન્ નિઘ્નન્ પ્રવૃદ્ધ વ કેશરી ||4 ||

નીલલોહિત માંજિષ્ટ પત્રવર્ણસિતાસિતૈઃ |
સ્વભાવ વિહિતૈશ્ચિતૈઃ ધાતુભિઃ સમલંકૃતમ્ ||5 ||

કામરૂપિભિરાવિષ્ટમ્ અભીક્ષ્ણં સપરિછ્છદૈઃ |
યક્ષકિન્નર ગંધર્વૈઃ દેવકલ્પૈશ્ચ પન્નગૈઃ ||6||

સ તસ્ય ગિરિવરસ્ય તલે નાગવરાયુતે |
તિષ્ઠન્ કપિવરઃ તત્ર હ્રદે નાગ ઇવ બભૌ || 7 ||

સ સૂર્યાય મહેંદ્રાય પવનાય સ્વયંભુવે |
ભૂતેભ્યશ્ચાઞ્જલિં કૃત્વા ચકાર ગમને મતિમ્ ||8 ||

અઞ્જલિં પ્રાજ્ઞ્મુખં કૃત્વા પવનાયાત્મ યોનયે |
તતોઽભિવવૃધે ગંતું દક્ષિણો દક્ષિણાં દિશમ્ ||9||

પ્લવઙ્ગપ્રવરૈર્દૃષ્ટઃ પ્લવને કૃત નિશ્ચયઃ
વવૃધે રામવૃધ્યર્થં સમુદ્ર ઇવ પર્વસુ || 10 ||

નિષ્પ્રમાણશરીરસ્સન્ લિલિંઘયિષુરર્ણવમ્ |
બાહુભ્યાં પીડયામાસ ચરાણાભ્યાં ચ પર્વતમ્ || 11 ||

સ ચચાલચલશ્ચાપિ મુહૂર્તં કપિ પીડિતઃ |
તરૂણાં પુષ્પિતાગ્રાણાં સર્વં પુષ્પમશાતયન્ ||12 ||

તેન પાદપમુક્તેન પુષ્પૌઘેણ સુગન્ધિના |
પર્વતઃ સંવૃતશ્શૈલો બભૌ પુષ્પમયો યથા ||13 ||

તેન ચોત્તમ વીર્યેણ પીડ્યમાનસ્સ પર્વતઃ |
સલિલં સંપ્રસુસ્રાવ મદં મત્ત ઇવ દ્વિપઃ ||14 ||

પીડ્યમાનસ્તુ બલિના મહેન્દ્રસ્તેન પર્વતઃ |
રીતિઃ નિર્વવર્તયામાસ કાઞ્ચનાઞ્જનરાજતીઃ|| 15 ||

મુમોચ ચ શિલાશ્શૈલો વિશાલાસમનશ્શિલાઃ |
મધ્યમેનાર્ચિષા જુષ્ઠો ધૂમરાજીઃ ઇવાનલઃ|| 16||

ગિરિણાપીડ્યમાનેન પીડ્યમાનાનિ સર્વતઃ |
ગુહાવિષ્ઠાનિ ભૂતાનિ વિનેદુર્વિકૃતૈઃ સ્વરૈઃ ||17||

સ મહાસત્વ સન્નાદઃ શૈલપીડાનિમિત્તજઃ |
પૃથિવીં પૂરયામાસ દિશશ્ચોપવનાનિ ચ ||18||

શિરોભિઃ પૃથિભિઃ સર્પા વ્યક્ત સ્વસ્તિકલક્ષણૈઃ |
વમન્તઃ પાવકં ઘોરં દદંશુઃ દશનૈશ્શિલાઃ ||19||

તાસ્તદા સવિષૈઃ દષ્ટાઃ કુપિતૈઃ તૈઃ મહાશિલાઃ |
જજ્વલુઃ પાવકોદ્દીપ્તા બિભિદુશ્ચ સહસ્રથા ||20||

યાનિ ચૌષધજાલાનિ તસ્મિન્ જાતાનિ પર્વતે |
વિષઘ્નાન્યપિ નાગાનાં ન શેકુઃ શમિતં વિષં||21||

ભિદ્યતેઽયં ગિરિર્ભૂ તૈરિતિ મત્વા તપસ્વિનઃ |
ત્રસ્તા વિધ્યાધરઃ તસ્માત્ ઉત્પેતુઃ સ્ત્રીગણૈસહ||22||

પાનભૂમિગતં હિત્વા હૈમમાસવભાજનમ્|
પાત્રાણિ ચ મહાર્હાણિ કરકાંશ્ચ હિરણ્મયાન્ ||23||

લેહ્યાનુચ્ચાવચાન્ ભક્ષ્યાન્ માંસાનિ વિવિધાનિ ચ|
આર્ષભાણી ચ ચર્માણિ ખડ્ગાંશ્ચ કનકત્સરૂન્ ||24||

કૃતકણ્ઠગુણાઃ ક્ષીબા રક્તમાલ્યાનુલેપનઃ|
રક્તાક્ષાઃ પુષ્કરાક્ષાશ્ચ ગગનં પ્રતિપેદિરે ||25||

હારનૂપૂર કેયૂર પારિહાર્યધરાઃ સ્ત્રિયઃ |
વિસ્મિતાઃ સસ્મિતાસ્તસ્થુરાકાશે રમણૈઃ સહ ||26||

દર્શયન્તો મહાવિદ્યાં વિદ્યાધરમહર્ષયઃ |
સહિતાસ્તસ્થુરાકાશે વીક્ષાંચક્રુશ્ચ પર્વતમ્ ||27||

શુશ્રુવુશ્ચ તદાશબ્દં ઋષીણાં ભાવિતાત્મનાં|
ચારણાનાંશ્ચ સિદ્ધાનાં સ્થિતાનાં વિમલેઽમ્બરે||28||

એષપર્વત સઙ્કાશો હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ|
તિતીર્ષતિ મહાવેગઃ સમુદ્રં મકરાલયમ્ ||29||

રામાર્થં વાનરાર્થં ચ ચિકીર્ષન્ કર્મ દુષ્કરમ્|
સમુદ્રસ્ય પરં પારં દુષ્પ્રાપં પ્રાપ્તુમિચ્છતિ ||30||

ઇતિ વિદ્યાધરાઃ શ્રુત્વા વચસ્તેષાં તપસ્વિનામ્|
તમપ્રમેયં દદૃશુઃ પર્વતે વાનરર્ષભમ્||31||

દુધુવેચ સ રોમાણિ ચકંપે ચાચ લોપમઃ|
નનાદ સુ મહાનાદંસુ મહાનિવ તોયદઃ||32||

આનુપૂર્વેણ વૃત્તસ્ય લાઙ્ગૂલં લોમભિશ્ચિતમ્|
ઉત્પતિષ્યન્ વિચિક્ષેપ પક્ષિરાજ ઇવોરગમ્ ||33||

તસ્ય લાઙ્ગૂલમાવિદ્ધ માત્ત વેગસ્ય પૃષ્ઠતઃ|
દદૃશે ગરુડે નેવ હ્રિયમાણો મહોરગઃ ||34||

બાહૂસંસ્તમ્ભયામાસ મહા પરિઘ સન્નિભૌ |
સસાદ ચ કપિઃ કટ્યાં ચરણૌ સઞ્ચુકોચ ચ||35||

સંહૃત્ય ચ ભુજૌ શ્રીમાન્ તથૈવ ચ શિરોધરામ્|
તેજઃ સત્ત્વં તથા વીર્ય માવિવેશ સ વીર્યવાન્ ||36||

માર્ગમાલોકયન્ દૂરા દૂર્ધ્વં પ્રણિહિતેક્ષણઃ|
રુરોદ હૃદયે પ્રાણાન્ આકાશમવલોકયન્ ||37||

પદ્ભ્યાં દૃઢમવસ્થાનં કૃત્વા સ કપિકુંજરઃ|
નિકુઞ્ચ્ય કર્ણૌ હનુમાન્ ઉત્પતિષ્યન્ મહાબલઃ|
વાનરાન્ વાનરશ્રેષ્ઠ ઇદં વચન મબ્રવીત્ |||38||

યથા રાઘવ નિર્મુક્તઃ શ્શરશ્શ્વસન વિક્રમઃ |
ગચ્છેત્તદ્વદ્ગમિષ્યામિ લઙ્કાં રાવણપાલિતામ્||39||

ન હિ દ્રક્ષ્યામિ યદિ તાં લઙ્કાયાં જનકાત્મજામ્||
અનેનૈવ હિ વેગેન ગમિષ્યામિ સુરાલયમ્ ||40||

યદિ વા ત્રિદિવે સીતાં ન દ્રક્ષ્યા મ્યકૃત શ્રમઃ|
બદ્દ્વા રાક્ષસ રાજાનં આનયિષ્યામિ સરાવણમ્||41||

સર્વથા કૃતકાર્યોઽહં એષ્યામિ સહ સીતયા |
આનયિષ્યામિ વા લઙ્કાં સમુત્પાટ્ય સ રાવણમ્||42||

એવમુક્ત્વાતુ હનુમાન્ વાનરાન્ વાનરોત્તમઃ |
ઉત્પપાથ વેગેન વેગવાન્ અવિચારયન્ ||43||
સુપર્ણમિવ ચ આત્માનં મેને સ કપિકુંજરઃ ||44||

સમુત્પતતિ તસ્મિંસ્તુ વેગાત્તે નગ રોહિણઃ|
સંહૃત્ય વિટપાન્ સર્વાન્ સમુત્પેતુઃ સમંતતઃ||45||

સ મત્તકોયષ્ટિમકાન્ પાદપાન્ પુષ્પશાલિનઃ |
ઉદ્વહન્નૂરુવેગેન જગામ વિમલેઽમ્બરે ||46||

ઊરુ વેગોદ્ધતા વૃક્ષા મુહૂર્તં કપિ મન્વયુઃ|
પ્રસ્થિતં દીર્ઘમધ્વાનં સ્વબન્ધુમિવ બાન્ધવાઃ||47||

ત મૂરુ વેગોન્મથિતા સ્સાલાશ્ચાન્યે નગોત્તમાઃ|
અનુજગ્મુર્હનૂમન્તં સૈન્યા ઇવ મહીપતિમ્||48||

સુપુષિતાગ્રૈર્ભહુભિઃ પાદપૈરન્વિતઃ કપિઃ |
હનુમાન્ પર્વતાકારો ભભૂવાદ્ભુત દર્શનઃ||49||

સારવન્તોઽધયે વૃક્ષાન્યમજ્જન્ લવણાંભસિ|
ભયાદિવ મહેન્દ્રસ્ય પર્વતા વરુણાલયે ||50||

સ નાના કુસુમૈઃ કીર્ણઃ કપિઃ સાઙ્કુર કોરકૈઃ|
શુશુભે મેઘ સઙ્કાશઃ ખદ્યોતૈરિવ પર્વતઃ ||51||

વિમુક્તાઃ તસ્ય વેગેન મુક્ત્વા પુષ્પાણિ તે દ્રુમાઃ |
અવશીર્યન્ત સલિલે નિવૃત્તાઃ સુહૃદો યથા ||52||

લઘુત્વે નોપપન્નં તદ્વિચિત્રં સાગરેઽપતત્ |
દ્રુમાણાં વિવિથમ્ પુષ્પં કપિવાયુ સમીરિતમ્||53||

તારાશત મિવાકાશં પ્રભભૌ સ મહાર્ણવઃ|
પુષ્પૌઘે નાનુબદ્ધેન નાનાવર્ણેન વાનરઃ |
બભૌ મેઘ ઇવાકાશે વિદ્યુદ્ગણ વિભૂષિતઃ|||54||
તસ્ય વેગ સમધૂતૈઃ પુષ્પૈઃ તોયમદૃશ્યત ||55||

તારાભિ રભિરામાભિ રુદિતાભિ રિવામ્બરમ્|
તસ્યામ્બર ગતૌ બાહૂ દદૃશાતે પ્રસારિતૌ ||56||

પર્વતાગ્રાત્ વિષ્ક્રાન્તૌ પઞ્ચાસ્યાવિવ પન્નગૌ|
પિબન્નિવ બભૌ ચાપિ સોર્મિમાલં મહાર્ણવમ્||57||

પિપાસુ રિવ ચાકાશં દદૃશે સ મહાકપિઃ |
તસ્ય વિદ્યુત્પ્રભાકારે વાયુ માર્ગાનુ સારિણઃ ||58||

નયને વિપ્રકાશેતે પર્વતસ્થાવિવાનલૌ|
પિઙ્ગે પિઙ્ગાક્ષમુખ્યસ્ય બૃહતી પરિમણ્ડલે ||59||

ચક્ષુષી સંપ્રકાશેતે ચન્દ્રસૂર્યાવિવોદિતૌ |
મુખં નાસિકયા તસ્ય તામ્રયા તામ્ર માબભૌ ||60||

સન્ધ્યયા સમભિસ્પૃષ્ટં યથા તત્સૂર્યમંડલમ્ |
લાઙ્ગૂલં ચ સમાવિદ્ધમ્ પ્લવમાનસ્ય શોભતે ||61||

અંબરે વાયુપુત્રસ્ય શક્રધ્વજ ઇવોચ્છ્રિતમ્|
લાઙ્ગૂલ ચક્રેણ મહાન્ શુક્લદંષ્ટ્રોઽનિલાત્મજઃ||62||

વ્યરોચત મહાપ્રાજ્ઞઃ પરિવેષીવ ભાસ્કરઃ|
સ્ફિગ્દેશે નાભિતામ્રેણ રરાજ સ મહાકપિઃ||63||

મહતા દારિતેનેવ ગિરિઃ ગૈરિક ધાતુના |
તસ્ય વાનરસિંહસ્ય પ્લવમાનસ્ય સાગરમ્||64||

કક્ષાંતરગતો વાયુર્જીમૂત ઇવ ગર્જતિ|
ખે યથા નિપતન્ત્યુલ્કા હ્યુત્તરાન્તાત્ વિનિસ્સૃતાઃ||65||

દૃશ્યતે સાનુબન્ધા ચ તથા સ કપિકુઞ્જરઃ |
પતત્પતઙ્ગ સઙ્કાશો વ્યાયત શ્શુશુભે કપિઃ||66||

પ્રવૃદ્ધ ઇવ માતઙ્ગઃ કક્ષ્યયા બધ્યમાનયા|
ઉપરિસ્ટાત્ શરીરેણ છાયયા ચાવ ગાઢયા ||67||

સાગરે મારુતાવિષ્ટૌ નૌ રિવાઽઽસીત્તદા કપિઃ |
યં યં દેશં સમુદ્રસ્ય જગામ સ મહાકપિઃ ||68||

સ સ તસ્યોરુવેગેન સોન્માદ ઇવ લક્ષ્યતે|
સાગર સ્યોર્મિજાલાના મુરસા શૈલવર્ષ્મણામ્||69||

અભિઘ્નંસ્તુ મહાવેગઃ પુપ્લુવે સ મહાકપિઃ|
કપિવાતશ્ચ બલવાન્ મેઘવાતશ્ચ નિસ્સૃતઃ||70||

સાગરં ભીમ નિર્ઘોષં કમ્પયામાસતુ ર્ભૃશમ્|
વિકર્ષન્નૂર્મિ જાલાનિ બૃહન્તિ લવણામ્ભસિ||71||

પુપ્લુવે કપિશાર્દૂલો વિકરન્નિવ રોદસી|
મેરુમન્દર સઙ્કાશા નુદ્ધતાન્ સ મહાર્ણવે||72||

અતિક્રામન્ મહાવેગઃ તરઙ્ગાન્ ગણયન્નિવ |
તસ્યવેગ સમુદ્ધૂતં જલં સજલં યથા ||73||

અમ્બરસ્થં વિબભ્રાજ શારદાભ્ર મિવાતતમ્ |
તિમિનક્ર ઝુષાઃ કૂર્મા દૃશ્યંતે વિવૃતાસ્તદા ||74||

વસ્ત્રાપકર્ષણે નેવ શરીરાણિ શરીરિણામ્ |
પ્લવમાનં સમીક્ષ્યાથ ભુજઙ્ગાસ્સાગરાલયાઃ ||75||

વ્યોમ્નિતં કપિશાર્દૂલં સુપર્ણ ઇતિ મેનિરે |
દશયોજન વિસ્તીર્ણા ત્રિંશત્ યોજનમાયતા||76||

છાયા વાનરસિંહસ્ય જલે ચારુતરા‍ઽભવત્|
શ્વેતાભ્ર ઘનરાજીવ વાયુપુત્ત્રાનુગામિની||77||

તસ્ય સા શુશુભે છાયા વિતતા લવણાંભસિ|
શુશુભે સ મહાતેજા મહાકાયો મહાકપિઃ||78||

વાયુમાર્ગે નિરાલમ્બે પક્ષવાનિવ પર્વતઃ|
યેનાઽસૌ યાતિ બલવાન્ વેગેન સ કપિકુઞ્જરઃ ||79||

તેન માર્ગેણ સહસા દ્રોણીકૃત ઇવાર્ણવઃ|
અપાતે પક્ષિસંઘાનાં પક્ષિરાજ ઇવ વ્રજન્ ||80||

હનુમાન્ મેઘજાલાનિ પ્રકર્ષન્ મારુતો યથા|
પાણ્ડુરારુણ વર્ણાનિ નીલ માઞ્જિષ્ટકાનિ ચ ચ||81||

કપિનાઽઽકૃષ્યમાણાનિ મહાભ્રાણિ ચકાશિરે |
પ્રવિશન્નભ્રજાલાનિ નિષ્પતંશ્ચ પુનઃ પુનઃ||82||

પ્રચ્છન્નશ્ચ પ્રકાશશ્ચ ચન્દ્રમા ઇવ લક્ષ્યતે|
પ્લવમાનં તુ તં દૃષ્ટ્વા પ્લવઙ્ગં ત્વરિતં તદા ||83||

વવર્ષુઃ પુષ્પવર્ષાણિ દેવ ગન્ધર્વ દાનવાઃ |
તતાપ ન હિ તં સૂર્યં પ્લવંતં વાનરોત્તમમ્||84||

સિષેવે ચ તદા વાયૂ રામકાર્યર્થ સિદ્ધયે|
ઋષયઃ તુષ્ટુવુશ્ચૈનં પ્લવમાનં વિહાયસા ||85||

જગુશ્ચ દેવ ગન્ધર્વાઃ પ્રશંસંતો મહોજસમ્ |
નાગાશ્ચ તુષ્ટુવુ ર્યક્ષા રક્ષાંસિ વિબુધાઃ ખગાઃ||86||

પ્રેક્ષ્ય સર્વે કપિવરં સહસા વિગત ક્લમમ્|
તસ્મિન્ પ્લવગ શાર્દૂલે પ્લવમાને હનૂમતિ||87||

ઇક્ષ્વાકુકુલ માનાર્થી ચિન્તયામાસ સાગરઃ|
સાહાય્યં વાનરેંદ્રસ્ય યદિ નાહં હનૂમતઃ||88||

કરિષ્યામિ ભવિષ્યામિ સર્વ વાચ્યો વિવક્ષતામ્|
અહમિક્ષ્વાકુ નાથેન સગરેણ વિવર્થિતઃ||89||

ઇક્ષ્વાકુ સચિવશ્ચાયં નાવસીદિતુ મર્હતિ |
તથા મયા વિધાતવ્યં વિશ્રમેત યથા કપિઃ||90||

શેષં ચ મયિ વિશ્રાંત સ્સુખેનાતિ પતિષ્યતિ |
ઇતિ કૃત્વા મતિં સાધ્વીં સમુદ્રશ્ચન્નમંભસિ ||91||'

હિરણ્ય નાભં મૈનાકં ઉવાચ ગિરિસત્તમમ્ |
ત્વમિહાસુરસંઘાનાં પાતાળતલવાસિનામ્ ||92||

દેવરાજ્ઞા ગિરિશ્રેષ્ઠ પરિઘસ્સન્નિવેશિતઃ |
ત્વ મેષાં જાત વીર્યાણાં પુનરેવોત્પતિષ્યતામ્ ||93||

પાતાળ સ્યાપ્રમેયસ્ય દ્વારમાવૃત્ય તિષ્ઠસિ |
તિર્યગ્ ઊર્ધ્વં અધશ્ચૈવ શક્તિઃ તે શૈલવર્થિતુમ્||94||

તસ્માત્ સંચોદયામિ ત્વાં ઉત્તિષ્ઠ ગિરિસત્તમ|
સ એષ કપિશાર્દૂલઃ ત્વામુપર્યેતિ વીર્યવાન્ ||95||

હનુમાન્ રામકાર્યાર્થં ભીમકર્મા ખમાપ્લુતઃ|
અસ્ય સાહ્યં મયા કાર્યં ઇક્ષ્વાકુકુલવર્તિનઃ||96||

મમ હીક્ષ્વાકવઃ પૂજ્યાઃ પરં પૂજ્યતમાસ્તવ |
કુરુસાચિવ્ય મસ્માકં ન નઃ કાર્ય મતિક્રમેત્ ||97||

કર્તવ્યં અકૃતં કાર્યં સતાં મન્યુમુદીરયેત્ |
સલિલાત્ ઊર્ધ્વં ઉત્તિષ્ઠ તિષ્ઠત્વેષ કપિસ્ત્વયિ ||98||

અસ્માકં અતિથિશ્ચૈવ પૂજ્યશ્ચ પ્લવતાં વરઃ|
ચામીકર મહાનાભ દેવ ગન્ધર્વ સેવિત||99||

હનુમાંસ્ત્વયિ વિશ્રાંતઃ તતઃ શેષં ગમિષ્યતિ |
સ એષ કપિશાર્દૂલ સ્ત્વામુપર્યેતિ વીર્યવાન્ ||
કાકુત્સ્થસ્યાનૃશંસ્યં ચ મૈથિલ્યાશ્ચ વિવાસનમ્||100||

શ્રમં ચ પ્લવગેન્દ્રસ્ય સમીક્ષોત્થાતુમર્હસિ |
હિરણ્યનાભો મૈનાકો નિશમ્ય લવણામ્ભસઃ ||101||

ઉત્પપાત જલાત્તૂર્ણં મહાદ્રુમ લતા યુતઃ|
સસાગરજલં ભિત્વા બભૂવાભ્યુત્થિતઃ તદા ||102||

યથા જલધરં ભિત્વા દીપ્તરશ્મિર્દિવાકરઃ |
સ મહાત્મ મુહૂર્તેન પર્વતઃ સલિલાવૃતઃ ||103||

દર્શયામાસ શૃઙ્ગાણિ સાગરેણ નિયોજિતઃ |
આદિત્યોદિય સઙ્કાશૈરાલિખિદ્ભિરિવાંબરમ્|
શાતકુમ્ભમયૈઃ શૃઙ્ગૈઃ સકિન્નરમહોરગૈઃ ||104||

તપ્તજામ્બૂનદૈઃ શૃઙ્ગૈઃ પર્વતસ્ય સમુત્થિતૈઃ ||105||

આકાશં શસ્ત્ર સંકાશં અભવત્કાંચનપ્રભમ્|
જાતરૂપમયૈઃ શૃઙ્ગૈઃ ભ્રાજમાનૈઃ સ્વયં પ્રભૈઃ ||106||

આદિત્ય શત સઙ્કાશઃ સો ઽભવત્ ગિરિસત્તમઃ|
તમુત્થિત મસઙ્ગેન હનુમાનગ્રતસ્થિતમ્ ||107||

મધ્યે લવણતોયસ્ય વિઘ્નોઽયમિતિ નિશ્ચિતઃ|
સ તમુચ્છ્રિત મત્યર્થં મહાવેગો મહાકપિઃ ||108||

ઉરસા પાતયામાસ જીમૂત મિવ મારુતઃ
સ તથા પાતિતઃ તેન કપિના પર્વતોત્તમઃ||109||

બુદ્ધ્વા તસ્ય કપેર્વેગં જહર્ષ ચ નનંદ ચ |
ત માકાશગતં વીરં આકાશે સમુપસ્થિતઃ ||110||

પ્રીતો હૃષ્ઠમના વાક્યં અબ્રવીત્ પર્વતઃ કપિમ્|
માનુષં ધારયન્ રૂપં આત્મનઃ શિખરે સ્થિતઃ||111||

દુષ્કરં કૃતવાન્કર્મ ત્વમિદં વાનરોત્તમઃ|
નિપત્ય મમ શૃઙ્ગેષુ વિશ્રમસ્વ યથાસુખં||112||

રાઘવસ્ય કુલે જાતે રુદધિઃ પરિવર્તિતઃ |
સ ત્વાં રામહિતે યુક્તં પ્રત્યર્ચયતિ સાગરઃ ||113||

કૃતે ચ પ્રતિકર્તવ્યં એષ ધર્મઃ સનાતનઃ|
સોઽયં ત્વત્પ્રતીકારાર્થી ત્વત્તસ્સમ્માન મર્હતિ ||114||

ત્વન્નિમિત્તમનેનાહં બહુમાનાત્ પ્રચોદિતઃ|
તિષ્ઠત્વં કપિશાર્દૂલ મયિ વિશ્રમ્ય ગમ્યતામ્||115||

યોજનાનાં શતં ચાપિ કપિરેષ સમાપ્લુતઃ |
તવ સાનુષુ વિશ્રાંતઃ શેષં પ્રક્રમતાં ઇતિ||116||

તદિદં ગન્ધવત્ સ્વાદુ કન્દમૂલફલમ્ બહુ|
તદાસ્વાદ્ય હરિશ્રેષ્ઠ વિશ્રાન્તોઽનુગમિષ્યસિ ||117||

અસ્માકમપિ સંબંધઃ કપિમુખ્ય ત્વયાઽસ્તિવૈ |
પ્રખ્યાતઃ ત્રિષુ લોકેષુ મહાગુણ પરિગ્રહઃ ||118||

વેગવન્તઃ પ્લવન્તો યે પ્લવગામારુતાત્મજઃ|
તેષાં મુખ્યતમઃ મન્યે ત્વામહં કપિકુંજર||119||

અતિથિઃ કિલ પૂજાર્હઃ પ્રાકૃતોઽપિ વિજાનત|
ધર્મં જિજ્ઞાસમાનેન કિં પુનસ્ત્વાદૃશો મહાન્ ||120||

ત્વં હિ દેવ વરિષ્ઠસ્ય મારુતસ્ય મહાત્મનઃ|
પુત્રઃ તસ્યૈવ વેગેન સદૃશઃ કપિકુઞ્જરઃ||121|| કુઞ્જરઃ

પૂજિતે ત્વયિ ધર્મજ્ઞ પૂજાં પ્રાપ્નોતિ મારુતઃ|
તસ્માત્ ત્વં પૂજનીયો મે શૃણુચાપ્યત્ર કારણમ્||122||

પૂર્વં કૃત યુગે તાત પર્વતાઃ પક્ષિણોઽભવન્|
તે હિ જગ્મુર્દિશસ્સર્વા ગરુડાનિલ વેગિનઃ||123||

તતસ્તેષુ પ્રયાતેષુ દેવસંઘાસ્સહર્ષિભિઃ |
ભૂતાનિ ચ ભયં જગ્મુઃ તેષાં પતનશઙ્કયા ||124||

તતઃ ક્રુદ્ધઃ સહસ્રાક્ષઃ પર્વતાનાં શતક્રતુઃ|
પક્ષાન્ ચિછ્ચેદ વજ્રેણ તત્ર તત્ર સહસ્રશઃ||125||

સમામુપાગતઃ ક્રુદ્ધો વજ્રમુદ્યમ દેવરાટ્|
તતોઽહં સહસા ક્ષિપ્ત શ્વસનેન મહાત્મના||126||

અસ્મિન્ લવણતોયે ચ પ્રક્ષિપ્તઃ પ્લવગોત્તમઃ|
ગુપ્તપક્ષ સમગ્રશ્ચ તવપિત્રાઽભિ રક્ષિતઃ||127||

તતોઽહં માનયામિ ત્વાં માન્યોહિ મમ મારુતઃ |
ત્વયા મે હ્યેષ સંબન્ધઃ કપિમુખ્ય મહાગુણઃ||128||

અસ્મિન્નેવં ગતે કાર્યે સાગરસ્ય મમૈવ ચ|
પ્રીતિં પ્રીતમનાઃ કર્તું ત્વમર્હસિ મહાકપે ||129||

શ્રમં મોક્ષય પૂજાં ચ ગૃહાણ કપિસત્તમ |
પ્રીતિં ચ બહુ મન્યસ્વ પ્રીતોઽસ્મિ તવ દર્શનાત્ ||130||

એવમુક્તઃ કપિશ્રેષ્ઠઃ તં નગોત્તમમ્ અબ્રવીત્ |
પ્રીતોઽસ્મિ કૃતામાતિથ્યં મન્યુરેષોઽપનીયતામ્||131||

ત્વરતે કાર્યકાલોમે અહશ્ચાપ્યતિવર્તતે |
પ્રતિજ્ઞા ચ મયાદત્તા ન સ્થાતવ્ય મિહાન્તરે ||132||

ઇત્યુક્ત્વા પાણિના શૈલં આલભ્ય હરિપુંગવઃ|
જગામાકાશમાવિશ્ય વીર્યવાન્ પ્રહસન્નિવ ||133||

સ પર્વત સમુદ્રાભ્યાં બહુમાનાદવેક્ષિતઃ |
પૂજિતશ્ચોપપનાભિઃ આશીર્ભિઃ અનિલાત્મજઃ ||134||

અથોર્થ્વં દૂરમુત્પત્ય હિત્વા શૈલમહાર્ણવૌ |
પિતુઃ પન્થાન માસ્થાય જગામ વિમલેઽમ્બરે||135||

ભૂયશ્ચોર્ધ્વગતિં પ્રાપ્ય ગિરિં તં અવલોકયન્ |
વાયુસૂનુનિરાલમ્બે જગામ વિમલેઽમ્બરે||136|
|
તદ્વિતીયં હનુમતો દૃષ્ટ્વા કર્મસુદુષ્કરમ્|
પ્રશશંસુ સ્સુરાસ્સર્વે સિદ્ધાશ્ચ પરમર્ષયઃ||137||

દેવતાશ્ચાભવન્ હૃષ્ટાઃ તત્રસ્થાસ્તસ્ય કર્મણા|
કાઞ્ચનસ્ય સુનાભસ્ય સહસ્રાક્ષશ્ચ વાસવઃ||138||
ઉવાચ વચનં ધીમાન્ પરિતોષાત્ સગદ્ગદમ્|
સુનાભં પર્વત શ્રેષ્ઠં સ્વયમેવ શચીપતિઃ ||139||

હિરણ્યનાભ શૈલેન્દ્ર પરિતુષ્ટોઽસ્મિ તે ભૃશમ્|
અભયં તે પ્રયચ્છામિ તિષ્ઠ સૌમ્ય યથા સુખમ્||140||

સાહ્યં કૃતં તે સુમહદ્વિક્રાન્તસ્ય હનૂમતઃ|
ક્રમતો યોજનશતં નિર્ભયસ્ય ભયે સતિ||141||

રામસ્યૈષ હિ દૂત્યેન યાતિ દાશરથેર્હરિઃ |
સત્ ક્રિયાં કુર્વતા તસ્ય તોષિતોઽસ્મિ દૃઢં ત્વયા||142||

તતઃ પ્રહર્ષમગમ દ્વિપુલં પર્વતોત્તમઃ |
દેવતાનાં પતિં દૃષ્ટ્વા પરિતુષ્ઠં શતક્રતુમ્||143||

સવૈ દત્તવરશૈલો બભૂવાસ્થિતઃ તદા |
હનુમાંશ્ચ મુહુર્તેન વ્યતિચક્રામ સાગરમ્||144||

તતો દેવાઃ સગન્ધર્વાઃ સિદ્ધાશ્ચ પરમર્ષયઃ|
અબ્રુવન્ સૂર્યસઙ્કાશાં સુરસાં નાગમાતરમ્||145||

અયં વાતાત્મજ શ્શ્રીમાન્ પ્લવતે સાગરોપરિ|
હનુમાન્નામ તસ્ય ત્વં મુહૂર્તં વિઘ્નમાચર||146||

રાક્ષસં રૂપમાસ્થાય સુઘોરં પર્વતોપમમ્|
દંષ્ટ્રા કરાળં પિઙ્ગાક્ષં વક્ત્રં કૃત્વા નભસ્સમમ્||147||

બલમિચ્ચામહે જ્ઞાતું ભૂયશ્ચાસ્ય પરાક્રમમ્|
ત્વાં વિજેષ્યત્ ઉપાયેન વિષાદં વા ગમિષ્યતિ ||148||

એવમુક્તા તુ સા દેવી દૈવતૈરભિસત્કૃતા |
સમુદ્ર મધ્યે સુરસા ભિભ્રતી રાક્ષસં વપુઃ||149||

વિકૃતં ચ વિરૂપં ચ સર્વસ્ય ચ ભયાવહમ્|
પ્લવમાનં હનૂમન્તં આવૃત્યેદમુવાચહ||150||

મમભક્ષઃ પ્રદિષ્ટસ્ત્વં ઈશ્વરૈર્વાનરર્ષભ |
અહં ત્વાં ભક્ષયિષ્યામિ પ્રવિશેદં મમાનનમ્||151||

એવમુક્તઃ સુરસયા પ્રાઙ્જલિર્વાનરર્ષભ|
પ્રહૃષ્ટવદનઃ શ્રીમાન્ ઇદં વચનમબ્રવીત્ ||152||

રામોદાશરથિર્નામ પ્રવિષ્ટો દણ્ડકાવનમ્|
લક્ષ્મણેન સહ ભ્રાતા વૈદેહ્યાચાપિ ભાર્યયા||153||

અન્યકાર્યવિષક્તસ્ય બદ્ધવૈરસ્ય રાક્ષસૈઃ |
તસ્ય સીતા હૃતા ભાર્યા રાવણેન યશસ્વિની||154||

તસ્યાઃ સકાશં દૂતોઽહં ગમિષ્યે રામ શાસનાત્ |
કર્તુમર્હસિ રામસ્ય સાહ્યં વિષયવાસિનિ||155||

અથવા મૈથિલીં દૃષ્ટ્વા રામં ચાક્લિષ્ઠકારિણમ્|
આગમિષ્યામિ તે વક્ત્રં સત્યં પ્રતિશ્રુણોમિ તે||156||

એવમુક્તા હનુમતા સુરસા કામરૂપિણી|
અબ્રવીન્નાતિવર્તેન્માં કશ્ચિદેષવરો મમ||157||

તં પ્રયાન્તં સમુદ્વીક્ષ્ય સુરસા વાક્ય મબ્રવીત્|
બલં જિજ્ઞાસમાના વૈ નાગમાતા હનૂમતઃ||157-1||

પ્રવિશ્ય વદનં મેઽદ્ય ગન્તવ્યમ્ વાનરોત્તમ|
વર એષા પુરા દત્તો મમધાત્રેતિ સત્વરા||157-2||

વ્યાદાય વિપુલં વક્ત્રં સ્થિતા સા મારુતેઃ પુરઃ|
એવમુક્તઃ સુરસયા ક્રુદ્ધો વાનરપુઙ્ગવઃ||157-3||

અબ્રવીત્કુરુવૈ વક્ત્રં યેન માં વિષહિષ્યસે|
ઇત્યુક્ત્વા સુરસા ક્રુદ્ધા દશયોજનમાયતા ||157-4||

દશયોજનવિસ્તારો બભૂવ હનુમાંસ્તદા |
તં દૃષ્ટ્વા મેઘસઙ્કાશં દશયોજનમાયતમ્||157-5||

ચકાર સુરસા ચાસ્યં વિંશદ્યોજન માયતમ્|
હનુમાંસ્તુ તદા ક્રુદ્ધઃ ત્રિંશદ્યોજન માયતઃ||157-6||

ચકાર સુરસા વક્ત્રં ચત્વારિંશત્તથોચ્છ્રિતમ્ |
બભૂવ હનુમાન્વીરઃ પઞ્ચાશદ્યોજનોચ્છ્રિતઃ||157-7||

ચકાર સુરસા વક્ત્રં ષષ્ટિયોજન માયતમ્|
તથૈવ હનુમાન્વીરઃ સપ્તતી યોજનોચ્છ્રિતઃ||157-8||

ચકાર સુરસા વક્ત્રં અશીતી યોજનાયતમ્ |
હનુમાન્ અચલપ્રખ્યો નવતી યોજનોચ્છ્રિતઃ ||157-9||

ચકાર સુરસા વક્ત્રં શતયોજન માયતમ્|
તં દૃષ્ટ્વા વ્યાદિતં ત્વાસ્યં વાયુપુત્ત્રઃ સુબુદ્ધિમાન્||157-10||

દીર્ઘજિહ્વં સુરસયા સુઘોરં નરકોપમમ્|
સુસંક્ષિપ્યાત્મનઃ કાયં બભૂવાંગુષ્ટમાત્રકઃ||158||

સોઽભિપત્યાશુ તદ્વક્ત્રં નિષ્પત્ય ચ મહાબલઃ|
અન્તરિક્ષે સ્થિતઃ શ્રીમાન્ ઇદં વચનમબ્રવીત્ ||159||

પ્રવિષ્ટોઽસ્મિ હિ તે વક્ત્રં દાક્ષાયની નમોસ્તુતે|
ગમિષ્યે યત્ર વૈદેહી સત્યં ચાસીદ્વરસ્તવ ||160||

તં દૃષ્ટ્વા વદાનાન્મુક્તં ચન્દ્રં રાહુમુખાદિવ|
અબ્રવીત્સુરસા દેવી સ્વેન રૂપેણ વાનરમ્||161||

અર્થસિધ્યૈ હરિશ્રેષ્ઠ ગચ્છસૌમ્ય યથાસુખમ્|
સમાનયસ્વ વૈદેહીં રાઘવેણ મહાત્મના ||162||

તતૃતીયં હનુમતો દૃષ્ટ્વા કર્મ સુદુષ્કરમ્|
સાધુ સાધ્વિતિ ભૂતાનિ પ્રશશંસુઃ તદા હરિમ્ ||163||

સ સાગર મનાધૃષ્ય મભ્યેત્ય વરુણાલયમ્|
જગામાકાશમાવિશ્ય વેગેન ગરુડોપમઃ||164||

સેવિતે વારિદારાભિઃ પતગૈશ્ચ નિષેવિતે |
ચરિતે કૈશિકાચાર્યૈઃ ઐરાવતનિષેવિતે||165||

સિંહકુઞ્જર શાર્દૂલ પતગોરગવાહનૈઃ|
વિમાનૈઃ સંપતદ્ભિશ્ચ વિમલૈઃ સમલંકૃતે||166||

વજ્રાશનિસમહાઘાતૈઃ પાવકૈરુપશોભિતે |
કૃતપુણ્યૈ ર્મહાભાગૈઃ સ્વર્ગજિદ્ભિરલંકૃતે||167||

વહતા હવ્ય મત્યર્થં સેવિતે ચિત્રભાનુના |
ગ્રહનક્ષત્ર ચન્દ્રાર્ક તારાગણ વિભૂષિતે||168||

મહર્ષિ ગણ ગન્ધર્વ નાગયક્ષ સમાકુલે
વિવિક્તે વિમલે વિશ્વે વિશ્વાવસુ નિષેવિતે ||169||

દેવરાજ ગજાક્રાન્તે ચન્દ્રસૂર્ય પથે શિવે|
વિતાને જીવલોકસ્ય વિતતે બ્રહ્મનિર્મિતે ||170||

બહુશસ્સેવિતે વીરૈ ર્વિદ્યાધરગણૈર્વરૈઃ|
જગામ વાયુ માર્ગેતુ ગરુત્માનિવ મારુતઃ||171||

પ્રદૃશ્યમાન સર્વત્ર હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ|
ભેજેઽ મ્બરમ્ નિરાલમ્બં લમ્બપક્ષ ઇવાદ્રિરાટ્||172||

પ્લવમાનં તુ તં દૃષ્ટ્વા સિંહિકા નામ રાક્ષસી|
મનસા ચિન્તયામાસ પ્રવૃદ્ધા કામરૂપિણી ||173||

અદ્ય દીર્ઘસ્ય કાલસ્ય ભવિષ્યામ્યહમાશિતા |
ઇદં હિ મે મહત્ સત્વં ચિરસ્ય વશમાગતમ્||174||

ઇતિ સઞ્ચિત્ય મનસા છાયમસ્ય સમાક્ષિપત્ |
છાયાયાં ગૃહ્યમાણાયાં ચિન્તયામાસ વાનરઃ||175||

સમાક્ષિપ્તોઽસ્મિ સહસા પંગૂકૃત પરાક્રમઃ|
પ્રતિલોમેન વાતેન મહાનૌરિવ સાગરે||176||

તિર્યગૂર્ધ્વમથશ્ચૈવ વીક્ષમાણસ્તતઃ કપિઃ|
દદર્શ સ મહત્ સત્ત્વં ઉત્થિતં લવણામ્ભસિ||177||

તદૃષ્ટ્વા ચિન્તયામાસ મારુતિર્વિકૃતાનનઃ|
કપિરાજેન કથિતં સત્ત્વમદ્ભુત દર્શનમ્||178||

છાયાગ્રાહી મહાવીર્યં તદિદં નાત્ર સંશયઃ|
સ તાં બુદ્વાર્થતત્વેન સિંહિકાં મતિમાન્કપિઃ||179||

વ્યવર્થત મહાકાયઃ પાવૃષીવ વલાહકઃ|
તસ્ય સા કાયમુદ્વીક્ષ્ય વર્ધમાનં મહાકપેઃ||180||

વક્ત્રં પ્રસારમાયાસ પાતાળાંતર સન્નિભમ્|
ઘનરાજીવ ગર્જંતી વાનરં સમભિદ્રવત્||181||

સ દદર્શ તતસ્તસ્યા વિવૃતં સુમહાન્મુખમ્|
કાયમાત્રં ચ મેધાવી મર્માણિ ચ મહાકપિઃ||182||

સ તસ્યા વિવૃતે વક્ત્રે વજ્રસંહનનઃ કપિઃ|
સંક્ષિપ્ત્ય મુહુરાત્માનં નિષ્પપાત મહાબલઃ||183||

અસ્યે તસ્યા નિમજ્જંતં દદૃશુ સિદ્ધચારણાઃ|
ગ્રસ્યમાનં યથા ચન્દ્રં પૂર્ણં પર્વણિ રાહુણા||184||

તતસ્તસ્યા નખૈસ્તીક્ષ્ણૈર્મર્માણ્યુત્કૃત્ય વાનરઃ|
ઉત્પપાથ વેગેન મનઃ સંપાતવિક્રમઃ||185||

તાં તુ દૃષ્ટ્યા ચ ધૃત્યાચ દાક્ષિણ્યેન નિપાત્ય ચ|
સ કપિપ્રવરો વેગાદ્વવૃધે પુનરાત્મવાન્ |186||

હૃતહૃત્સા હનુમાત પપાત વિધુરાઽમ્ભસિ|
તાં હતાં વાનરેણાશુ પતિતાં વીક્ષ્ય સિંહિકામ્||187||

ભૂતાન્યાકાશચારીણિ તમૂચુઃ પ્લવગોત્તમમ્|
ભીમમદ્યકૃતં કર્મ મહત્ સત્વં ત્વયા હતમ્||188||

સાધયાર્થમભિપ્રેતં અરિષ્ટં પ્લવતાં વર|
યસ્યત્વેતાનિ ચત્વારિ વાનરેન્દ્ર યથા તવ||189||

ધૃતિર્દૃષ્ટિર્મતિ દાક્ષ્યં સ્વકર્મસુ સીદતિ|
સતૈઃ સંભાવિતઃ પૂજ્યઃ પ્રતિપન્ન પ્રયોજનઃ||190||

જગામાકાશમાવિશ્ય પન્નગાશનવત્કપિઃ|
પ્રાપ્તભૂયિષ્ટ પારસ્તુ પર્વતઃ પ્રતિલોકયન્ ||191||

યોજનાનાં શતસ્યાન્તે વનરાજિં દદર્શ સઃ|
દદર્શ ચ પતન્નેવ વિવિધ દ્રુમભૂષિતમ્||192||

દ્વીપં શાખામૃગશ્રેષ્ઠો મલયોપવનાનિ ચ|
સાગરં સાગરાનૂપં સાગરા નૂપજાન્દ્રુમાન્ ||193||

સાગરસ્ય ચ પત્નીનાં મુખાન્યપિ વિલોકયન્|
સ મહામેઘસઙ્કાશં સમીક્ષ્યાત્માન માત્મવાન્||194||

નિરુંધત મિવાકાશં ચકાર મતિમાન્મતિમ્|
કાયવૃદ્ધિં પ્રવેગં ચ મમદૃષ્ટ્વૈવ રાક્ષસાઃ||195||

મયિ કૌતૂહલં કુર્યુરિતિ મેને મહાકપિઃ|
તતઃ શરીરં સંક્ષિપ્ય તન્મહીધરસન્નિભમ્||196||

પુનઃ પ્રકૃતિ માપેદે વીતમોહા ઇવાત્મવાન્|
તદ્રૂપ મતિ સંક્ષિપ્ય હનુમાન્ પ્રકૃતૌ સ્થિતઃ||
ત્રીન્ક્રમાનિવ વિક્રમ્ય બલિવીર્યહરો હરિઃ||197||

સ ચારુનાનાવિધરૂપધારી
પરં સમાસાદ્ય સમુદ્ર તીરમ્|
પરૈરશક્યઃ પ્રતિપન્નરૂપઃ
સમીક્ષિતાત્મા સમવેક્ષિતાર્થઃ||198||

તતસ્સલમ્બસ્ય ગિરેઃ સમૃદ્ધે
વિચિત્ર કૂટે નિપપાત કૂટે|
સકેત કોદ્દાલકનાળિકેરે
મહાદ્રિકૂટ પ્રતિમો મહાત્મા||199||

તતસ્તુ સંપ્રાપ્ય સમુદ્ર તીરં
સમીક્ષ્ય લઙ્કાં ગિરિવર્યમૂર્ધ્નિ|
કપિસ્તુ તસ્મિન્ નિપપાત પર્વતે
વિધૂય રૂપં વ્યધયન્ મૃગદ્વિજાન્||200||

સ સાગરં દાનવપન્નગાયુતમ્
બલેન વિક્રમ્ય મહોર્મિમાલિનમ્|
નિપત્ય તીરે ચ મહોદધે સ્તદા
દદર્શ લઙ્કાં અમરાવતીમ્ ઇવ|| 201||

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુન્દરકાણ્ડે પ્રથમસ્સર્ગઃ||

||ઓમ્ તત્ સત્||